Σημειώσεις Β' Εξαμήνου

Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Τμήμα Πολιτικών Επιστημών

                  ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

 ‘’ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ’’ (Β΄Εξ.)

**Οι σημειώσεις δεν αντικαθιστούν το βιβλίο.

Οι σημειώσεις θα παρουσιαστούν ανά χρονολογική σειρά των μαθημάτων  και των θεματικών ενοτήτων.

Ø Η ΠΡΩΤΗ ΕΘΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ (1908-1923)

Χρονολογική και πολιτική τοποθέτηση των γεγονότων : Είμαστε στο 1908 , η Ελλάδα προέρχεται από τον  καταστροφικό πόλεμο του 1897 με την Τουρκία , μια εθνική ταπείνωση . Στα οικονομικά έχουν περάσει 25 χρόνια από την χρεοκοπία του 1893 και η χώρα προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της . Σύντομα έρχονται μεγάλες μεταβολές στα Βαλκάνια και την Ευρώπη . Η χώρα αυτήν την περίοδο στιγματίστηκε από 2 μεγάλες πολιτικές μορφές τον Ελ. Βενιζέλο και τον Βασιλέα Κων/ντινο , τους βαλκανικούς πολέμους και την μικρασιατική καταστροφή .

Χρονολογικό πλαίσιο της κρίσης: Είναι δύσκολο να ορίσουμε τις απαρχές αυτής , αν και γενικά θεωρούμε έτος αρχής το 1908 και τέλους το 1923 με την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάννης.

Μεγάλες αλλαγές εν έτη 1908:

·        Εμφάνιση στο προσκήνιο του Ελ. Βενιζέλου

·        Έκρηξη του κινήματος των Νεότουρκων στην Οθωμ. Αυτοκρατορία

·        Έκρηξη εθνικισμού για τις αλύτρωτες πατρίδες από Ελλάδα , Βουλγαρία , Σερβία , Μαυροβούνιο

·        Εμπλοκές στο κρητικό ζήτημα με την αποχώρηση των Μεγ. Δυνάμεων από την Κρήτη

Μεγάλη Ιδέα: Την περίοδο αυτή στην ελληνική πολιτική σκηνή επικρατεί , η Μεγάλη Ιδέα , η ιδέα δηλαδή για την λύτρωση όλων των περιοχών που υπήρχαν Έλληνες και ήταν υπό κατοχή. Ειδικά στις περιοχές της παραπαίουσας Οθωμ.  Αυτοκρατορίας , οι Έλληνες έπρεπε να ελευθερωθούν .

Στρατιωτικό κίνημα:  Το 1909 μια ομάδα στρατιωτικών , αντιφρονούντων , κάνει κίνημα στο Γουδί . Αναγκάζει τον πρωθυπουργό Ράλλη σε παραίτηση και αναγκάζει τον Βασιλιά να δεχθεί σειρά μέτρων , όπως την απόταξη των πριγκίπων από τον στρατό . Τέλος καλεί τον Βενιζέλο να αναλάβει και διαλύεται το 1910.

Είσοδος Βενιζέλου στην πολ. Σκηνή

Ο Βενιζέλος  ήταν ο ηγέτης που πρώτος κατέθεσε ολοκληρωμένο σχέδιο για την χώρα και την ανασυγκρότηση αυτής σε όλα τα πεδία (οικονομία , παιδεία , στρατός) . Επίσης δημιούργησε το πρώτο κόμμα αρχών , τους Φιλελεύθερους . Πριν τον Βενιζέλο τα κόμματα ήταν αρχηγοπροσωπικά , ευνοούσαν τις πελατειακές σχέσεις και ελέγχονταν από τις Μεγάλες Δυνάμεις , κάτι το οποίο έμελε να αλλάξει.

Έργα Βενιζέλου έως το 1912:

·        Ισχυροποίηση της θέσης του και κυριαρχία στα πολιτικά πράγματα

·        Ανασυγκρότηση στρατού και ναυτικού με σκοπό την ετοιμότητα στους επερχόμενους πολέμους με την συμμετοχή Άγγλων και Γάλλων ειδικών

·        Δημιουργία ενός δικτύου συμμαχιών , την Βαλκανική συμμαχία μεταξύ Ελλάδας- Σερβίας – Μαυροβουνίου – Βουλγαρίας

Ø Βαλκανικοί Πόλεμοι

Α΄ Βαλκανικός πόλεμος:  

Ο Α΄ Βαλκ. Πόλεμος ξεκινάει το 1914 στις 8 Οκτωβρίου .  Ταχύτατη προέλαση των συμμαχικών δυνάμεων έναντι των Οθωμανών και σύναψη ειρήνης μόλις 2 μήνες αργότερα με μεσολάβηση των μεγάλων δυνάμεων. Οι Οθωμανοί επιτίθεντο ξανά και κατασυντρίβονται . Η Ελλάδα προσαρτά  την Κρήτη , την Μακεδονία ως την Θεσσαλονίκη , τα νησιά του Αιγαίου πλην των Δωδεκανήσων(ήταν Ιταλοκρατούμενα)  και την Ήπειρο . Τέλος δεν δόθηκαν η Ίμβρος και η Τένεδος.

Β΄ Βαλκανικός  Πόλεμος :

Ο β΄ βαλκανικός πόλεμος ξεκινάει με επίθεση της Βουλγαρίας ταυτόχρονα σε Ελλάδα – Σερβία – Μαυροβούνιο ,  η οποία αποτυγχάνει παταγωδώς . Και οι 3 χώρες αντεπιτίθενται με τελική ήττα της Βουλγαρίας και προσάρτηση εδαφών και από τις 3 χώρες . Η Ελλάδα προσαρτά την Ανατολική Μακεδονία με κέντρο την Καβάλα. Παρόλα αυτά η Βουλγαρία κατέχει ακόμα έξοδο στο Αιγαίο .

Το 1913 δολοφονείται στην Θεσσαλονίκη ο  βασιλιάς Γεώργιος και στον θρόνο ανεβαίνει ο Κωνσταντίνος .

Ο Βενιζέλος δεσπόζει πλέον ως ηγετική μορφή στην Νοτιανατολική Ευρώπη και θεωρείται μεγάλο διπλωματικό μυαλό . 

Ø ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ

Ο εθνικός διχασμός ξεκινάει με την έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου σχετικά με τον αν  η Ελλάδα θα έπρεπε να παραμείνει ουδέτερη ή να συμμετάσχει με το πλευρό των κεντρικών δυνάμεων ( θέση Κωνσταντίνου ) ή να συμμετάσχει στο πλευρό της Ανταντ (θέση Βενιζέλου ).

Απαρχές του εθνικού διχασμού βρίσκουμε στην περίοδο 1912-1914 με την πρώτη σύγκρουση μεταξύ Βενιζέλου-Κωνσταντίνου σχετικά με την ελευθέρωση της Θεσσαλονίκης .

Την περίοδο 1914-1916 έχουμε πλέον ανοιχτή σύγκρουση με τον Βενιζέλο να παραιτείται από πρωθυπουργός και να δημιουργεί στην Θεσσαλονίκη δική του κυβέρνηση με τον ναύαρχο Κουντουριώτη και κηρύσσοντας επιστράτευση .

Το 1917 η σύγκρουση αποκτά πλέον χαρακτηριστικά εμφυλίου πολέμου με την ανοιχτή επέμβαση των συμμάχων , ακόμη και στρατιωτικά με τον πλήρη αποκλεισμό εξ θαλάσσης της νοτίου Ελλάδας και την αποστολή ενός στρατιωτικού σώματος στον Πειραιά . Ο Κωνσταντίνος τελικά παραιτείται και εγκαταλείπει την χώρα , ο Βενιζέλος ορκίζεται πρωθυπουργός . Έτσι η χώρα εισέρχεται στον πόλεμο με τον πλευρό της Ανταντ.

Βενιζελικοί: Ήταν υπέρ της Μ. Ιδέας και υποστήριζαν την επέκταση της χώρας . Οπαδοί τους κυρίως ήταν οι ακτήμονες και οι μικρογαιοκτήμονες , οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι επιχειρηματίες.

Βασιλικοί : Οι βασιλικοί προέβαλλαν την ιδέα της φτωχής πλην τίμιας Ελλάδας , η οποία δεν βρισκόταν στην κατάλληλη στιγμή για να επεκταθεί και έπρεπε να υπερασπιστεί τα κεκτημένα.  Υποστηρικτές τους ήταν κυρίως Μεγαλοκτηματίες , παραδοσιακοί πλούσιοι και μεγαλοαστοί , εκπρόσωποι της παραδοσιακής κοινωνίας .

Ø Α ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος :

Η Ελλάδα μετά την ορκωμοσία του Βενιζέλου κηρύττει  στις 2 Ιουλίου 1917 τον πόλεμο στις κεντρικές δυνάμεις . Επιστρατεύονται 250 000 Έλληνες οι οποίοι συμμετέχουν στο μακεδονικό μέτωπο και διακρίνονται στην νίκη που απελευθερώνει όλη την Μακεδονία και συμβάλει στην ήττα της Βουλγαρίας και της Τουρκίας .Οι Έλληνες στρατιώτες συμμετέχουν στην είσοδο των συμμάχων στην Πόλη και το Θωρηκτό Αβέρωφ μαζί με 2 άλλα ελληνικά αντιτορπιλικά αγκυροβολούν στον λιμένα αυτής .

 Στην διάσκεψη της ειρήνης ο Βενιζέλος πάει με το αίσθημα της προσωπικής δικαίωσης για τις επιλογές του και προβάλλει τις ελληνικές απαιτήσεις έναντι των ηττημένων . 

Διάστημα 1918-1923 :

Η Ελλάδα με απανωτές συνθήκες οι σπουδαιότερες των οποίων αυτές του Νεϊγύ και των Σεβρών επεκτείνεται σημαντικά . Αποκτά την Θράκη (δυτική και ανατολική ) ως την Αδριανούπολη και την Σμύρνη και τα προάστια της .

 Το 1919 άρχισε να εμφανίζεται ως ηγέτης πλέον των Τούρκων εθνικιστών ο Μουσταφά Κεμάλ( μετέπειτα Ατατουρκ δηλαδή πατέρας των Τούρκων).

Οι Έλληνες καταλαμβάνουν την Σμύρνη και με απόφαση του Βενιζέλου ξεκινάει η μικρασιατική εκστρατεία έναντι του στρατού  του Κεμάλ. Ο ελληνικός στρατός ξεκινάει μια εκστρατεία χωρίς ουσιαστική προετοιμασία και με την καταπόνηση είδη 10ετών συνεχόμενων μαχών.

 Το 1920 ο Βενιζέλος προκηρύσσει εκλογές τις οποίες και χάνει από τον φιλοβασιλικό συνασπισμό που υπόσχεται τον τερματισμό του πολέμου. Οι φιλοβασιλικοί επαναφέρουν τον Κωνσταντίνο ο οποίος είχε εγκαταλείψει την  χώρα  . Ο Βενιζέλος εγκαταλείπει την χώρα .

 Ο πόλεμος παρόλα αυτά συνεχίζεται και παρά την προώθηση ως τα προάστια της Αγκύρας και την βεβαιότητα για την επιτυχή έκβαση αυτού , ο ελληνικός στρατός εξαντλημένος , συντρίβεται από τον τουρκικό . Ακολουθεί μια συντεταγμένη  υποχώρηση έως την Σμύρνη η οποία δέχεται την τελειωτική επίθεση , κατακτάται , καίγεται και λεηλατείται .

Η Ελλάδα ταπεινώνεται και παραχωρεί την ανατολική Θράκη και την Αδριανούπολη στην Τουρκία .

  Στην Αθήνα η κυβέρνηση ανατρέπεται από μια ομάδα στρατιωτικών υπό την ηγεσία του Νικολάου Πλαστήρα παίρνει την εξουσία και εκτελεί τους γνωστούς έξι , καθαυτή υπαιτίους της ήττας . Ο Βενιζέλος δεν δέχεται την πρωθυπουργία αλλά δέχεται να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στην ειρηνευτική συνδιάσκεψη στην Λωζάννη .

Συνθήκη Λωζάννης   :

 Σύμφωνα με την συνθήκη της Λωζάννης οι δυο χώρες θα αντάλλασαν πληθυσμούς με μόνη εξαίρεση τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης και τους Τούρκους της Θράκης . Εδαφικά η  Ελλάδα έχανε την ανατολική Θράκη , την Ίμβρο και την Τένεδο και επέστρεφε στην Αλβανία την βόρεια ήπειρο .

 Εκείνη την περίοδο παρότι την γενική πεποίθηση ότι η Ελλάδα είχε αποτύχει ως χώρα , αυτή αναστήθηκε στα πόδια της . Οι πρόσφυγες οι οποίοι αποτέλεσαν μια ανθρωπιστική τραγωδία , βοήθησαν στην εθνική ανόρθωση και στο να αποκτήσει η Ελλάδα πληθυσμιακή ομοιομορφία . Το όνειρο της Μεγάλης Ιδέας είχε πεθάνει πλέον με μόνη εξαίρεση τα Δωδεκάνησα και την Κύπρο . Πλέον  στην Ευρώπη ανέτειλε ο φασιστικό κίνδυνος και ο κίνδυνος της φασιστική Ιταλίας για την Ελλάδα.

Ø H ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ Η ΔΙΚΤΑΚΤΟΡΙΑ (1924-1940)

Χρονολογική και πολιτική τοποθέτηση των γεγονότων: Βρισκόμαστε πλέον στο 1923 . Η Ελλάδα προσπαθεί να μαζέψει τα κομμάτια της και να ανασυγκροτηθεί μετά την ήττα στην Μικρά Ασία και την μόνιμη πλέον εγκατάσταση των προσφύγων . Η χώρα πλέον εισέρχεται σε μια μακρόχρονη πολιτική και συνταγματική κρίση , με την θέσπιση της δημοκρατίας και το τέλος αυτής με το καθεστώς του Μεταξά και τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Σημαντικά γεγονότα της περιόδου αυτής :

·        Κήρυξη αβασίλευτης δημοκρατίας για 5 χρόνια με πρόεδρο τον Κουντουριώτη

·        Περίοδος πολιτικής αστάθειας με πολιτικές συγκρούσεις μεταξύ βασιλικών και αντιβασιλικών

·        Εμφάνιση του Κ.Κ.Ε.

·        Θάνατος Βενιζέλου

·        Απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου

·        Επιστροφή της Βασιλείας με τον Γεώργιο τον Β’

·        Δικτατορία Μεταξά

·        Έκρηξη Β Παγκοσμίου Πολέμου

Μετά το τέλος του πολέμου ψάχνονται οι αποδιοπομπαίοι τράγοι , με συνέπεια την εκτέλεση των έξι ( έξι στρατηγοί και πολιτικοί που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για την καταστροφή) και την έκδηλη αποστροφή στην μοναρχία .

Ο Βενιζέλος απέχει από την πολιτική και ο στρατός παίρνει την εξουσία. Το 1923 εξαγγείλετε αμνηστία για τα πολιτικά αδικήματα . Το Δεκέμβριο γίνονται εκλογές και οι Φιλελεύθεροι , ενώ υπήρχε αποχή των φιλοβασιλικών κερδίζουν και πρόεδρος ορίζεται ο Κουντουριώτης . Ο Βενιζέλος επιστρέφει ως νικητής , αλλά κυβερνά για έναν μήνα μόνο και παραιτείται .

Στη συνέχεια κυβερνά μια σειρά δημοκρατικών και τελικά κηρύσσουν τη δημοκρατία με πρώτο πρόεδρο για 5 χρόνια τον Κουντουριώτη .

Η δημοκρατία αναγνωρίζεται από τις δυνάμεις και διαρκεί 12 ταραγμένα χρόνια , στα οποία εκδηλώνονται αλλεπάλληλα στρατιωτικά κινήματα .

Στο εξωτερικό υπάρχουν αιτίες προστριβής με :

·        Την Ιταλία για το θέμα της Αλβανίας

·        Την Βουλγαρία για γεωγραφικούς λόγους

·        Την Γιουγκοσλαβία για οικονομικούς και την συνθήκη μεταξύ Ελλάδας-Σερβίας το 1914 που δεν τηρήθηκε

·        Την Τουρκία για τους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης

Τον Ιούνιο του 1925  ο Πάγκαλος οργανώνει ανατροπή και αναλαμβάνει την εξουσία με υπερβολικές αρμοδιότητες . Συγκεντρώνει όλη την εξουσία επιδιώκοντας τη δράση και με πολλές πρωτοβουλίες χωρίς να καταφέρει να τις εφαρμόσει. Τον ανατρέπει τον Αύγουστο του 1924 ο Κονδύλης και ο Ζέρβας  και επαναφέρουν τον Κουντουριώτη .

 Στις εκλογές τα δημοκρατικά κόμματα αποκτούν πλειοψηφία και πρωθυπουργός εκλέγεται ο Ζαΐμης ο οποίος κυβερνά μέχρι τον Ιούλιο του 1928 και την επιστροφή του Βενιζέλου μετά από 4 χρόνια απουσίας.

Ο Βενιζέλος κυβερνά 4,5 χρόνια και αντέχει με την πλειοψηφία του 2 ακόμα εκλογές το 1932 και το 1933 . Το 1928 ψηφίζεται η επαναφορά της γερουσίας και στις εκλογές για αυτήν το 1929 εκλέγεται βενιζελική πλειοψηφία . Το 1929 εκλέγεται πρόεδρος ο Ζαΐμης  και αυτή μπορούμε να πούμε είναι η τελευταία επιτυχία του Βενιζέλου στον εσωτερικό τομέα.

Στο εξωτερικό τομέα η Ελλάδα συμφιλιώνεται με υποχωρήσεις με την Γιουγκοσλαβία , βρίσκεται τομή συμφιλίωσης και συνεργασίας με την Τουρκία την οποία επισκέπτεται ο Βενιζέλος και συναντά τον Κεμάλ και διεξάγεται η πρώτη Βαλκανική σύνοδος χωρίς την Βουλγαρία ωστόσο , την οποία σύνοδο θα ακολουθήσουν άλλες τέσσερις .

Τον Οκτώβριο του 1931 ξεσπάει το κυπριακό πρόβλημα με συγκρούσεις στην Κύπρο και αίτημα των ελληνοκυπρίων για ένωση .

Η Ελλάδα μπαίνει έπειτα σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης λόγο του υπέρμετρου δανεισμού και της υπανάπτυξης της αγροτικής οικονομίας . Η Ελλάδα φτάνει στα όρια της , ο Βενιζέλος ταξιδεύει μάταια στο εξωτερικό και στην κοινωνία των εθνών για να λάβει κάποιο δάνειο και παραιτείται το 1932 μετά από μια οξέα αντιπαράθεση στην βουλή .

Τον Βενιζέλο διαδέχονται ο Παπαναστασίου και ο Τσαλδάρης χωρίς επιτυχία και αυτός επανέρχεται μετά από έναν μήνα για να χάσει στις εκλογές του 1933 . Υπάρχει από τον Τσαλδάρη μια ισχυρή επάνοδος βασιλικών π.χ. ο Μεταξάς.

Υπάρχει μεγάλη ένταση λόγο ότι η βενιζελική πλειοψηφία της γερουσίας εμποδίζει τα νομοσχέδια των βασιλικών και η οποία κορυφώνεται με την απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου τον Ιούνιο του 1933 και την συγκάλυψη αυτής με την μη προσαγωγή σε δίκη των υπόπτων .

Το 1935 ο Κονδύλης ανατρέπει και πάλι την κυβέρνηση και διαλύει την γερουσία. Πηγαίνει την χώρα σε εκλογές που κερδίζουν οι φιλοβασιλικοί με τον Τσαλδάρη τον Ιούνιο και διενεργούν δημοψήφισμα το οποίο με 97% είναι υπέρ της παλινόρθωσης της βασιλείας .Ο βασιλιάς ορίζει πρωθυπουργό τον Δεμερτζή , διαλύει τη Βουλή και παραχωρεί γενική αμνηστία . Τον Μάρτιο του 1936 πεθαίνει ο Βενιζέλος.

Ο Μεταξάς μετά από απανωτούς θανάτους ηγετικών φυσιογνωμοτήτων στο κόμμα , αναλαμβάνει και γίνεται πρωθυπουργός . Ανακοινώνει αυταρχικά μέτρα και συλλαμβάνει κεφαλές των συνδικάτων . Στις 4 Αυγούστου 1936 ο βασιλιάς καταλύει το σύνταγμα μαζί με τον Μεταξά ο οποίος είναι πλέον ο απόλυτος ηγέτης .

Τα έργα του Μεταξά: Ο Μεταξάς επιδίωξε την δημιουργία ενός σύγχρονου κράτους και την προετοιμασία της Ελλάδας για την επερχόμενη κρίση στην Ευρώπη.

Πήρε τα εξής μέτρα:

·        Αναδιοργάνωσε τον Στρατό με εξοπλιστικά προγράμματα

·        Δημιούργησε μαζί με τον Παπάγο ένα ισχυρό σχέδιο επιστράτευσης

·        Πέρασε σειρά μέτρων για την αναδιοργάνωση της οικονομίας

·        Δημιούργησε οχυρωματικές γραμμές

·        Σύναψε συνθήκες για την διεθνή διασφάλιση της Ελλάδας

Τον Οκτώβριο του 1940 η Ιταλία κηρύττει τον πόλεμο και ο ελληνικός στρατός αμύνεται αρχικά και έπειτα αντεπιτίθεται καταδιώκοντας τον ιταλικό . Ο πόλεμος βρίσκεται σε εξέλιξη όταν ο Μεταξάς πεθαίνει στα τέλη Ιανουαρίου 1941.

Ø H ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΘΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ (1941-1952)

Χρονολογική και πολιτική τοποθέτηση: Η Ελλάδα εισέρχεται στη δεύτερη μεγάλη εθνική της κρίση στην νεότερη της πολιτική ιστορία .Η Ελλάδα τον Απρίλιο του 1941 κατακτάται από τη ναζιστική Γερμανία και ξεκινάει η κατοχή και το έπος της αντίστασης . Μετά την απελευθέρωση ξεκινάν οι πολιτικές συγκρούσεις και τέλος ο εμφύλιος πόλεμος , έως και την πολιτική σταθεροποίηση  υπό τον Παπάγο.

Σημαντικά γεγονότα:

·        Επίθεση της ναζιστικής Γερμανίας και ήττα

·        Έναρξη της εποχής της αντίστασης

·        Εμφύλιος πόλεμος μεταξύ ΕΑΜ-αστικών κομμάτων

·        Τέλος εμφυλίου και κυβέρνηση δεξιάς

Η Ελλάδα είναι σε εμπόλεμη κατάσταση με την Ιταλία , έως ότου  η Γερμανία εισβάλει και αυτή στην Ελλάδα και εντός 6  εβδομάδων ο πόλεμος τελειώνει . Ξεκινά το έπος της εθνικής αντίστασης

Η Γερμανοί  ορίζουν ως πρωθυπουργό πιόνι τον Τσολάκογλου και η κυβέρνηση και ο Βασιλιάς καταφεύγουν αρχικά στην Κρήτη και μετά στο Κάιρο.

Ξεκινά αμέσως μετά την πτώση του μετώπου η δημιουργία αντιστασιακών ομάδων με σημαντικότερες από τις οποίες τον ΕΔΕΣ (υπό τον Πλαστήρα) και  το ΕΑΜ .Παρά τις μεταξύ τους διαφορές και φιλονικίες συνεργάζονται κατά διαστήματα με πιο γνωστό αυτό της γέφυρας του Γοργοποτάμου .

 Η αντίσταση καταφέρει μεγάλα πλήγματα στους Γερμανούς . Την ίδια περίοδο διενεργούνται τρομερά εγκλήματα κατά του άμαχου πληθυσμού . Ο Βασιλιάς θεωρείται σύμβολο εθνικής ενότητας και ελληνικά σώματα συνεχίζουν την μάχη με τους συμμάχους στην Αφρική και αλλού .

 Προς το τέλος του πολέμου το ΕΑΜ ελέγχει την περισσότερη χώρα και οι διαμάχες οξύνονται και μπαίνουν οι βάσεις για την επερχόμενη σύγκρουση , ιδιαίτερα μετά τον χωρισμό των σφαιρών επιρροής μεταξύ των συμμάχων.

Η Ελλάδα απελευθερώνεται στις 12 Οκτωβρίου 1944 και  αμέσως σχεδόν τον Δεκέμβριο ξεκινά η πρώτη σύγκρουση στην Αθήνα (Δεκεμβριανά ) μεταξύ Βρετανών και στρατού με τους κομουνιστές την οποία κερδίζουν οι πρώτοι .

Γίνονται προσπάθειες αποφυγής μεγαλύτερης σύγκρουσης (συνθήκη της Βάρκιζας για παράδοση των όπλων) αλλά τελικά ο εμφύλιος πόλεμος είναι γεγονός μετά τις εκλογές του 46 όπου οι κομουνιστές απείχαν .

Ο εμφύλιος είναι άγριος , κατά τη διάρκεια αυτού η Βρετανία απαγκιστρώνεται και τη θέση της παίρνουν οι ΗΠΑ . Επεμβαίνουν πολιτικά και στρατιωτικά αλλά και οικονομικά (σχέδιο Μάρσαλ για 400 εκατομμύρια σε Ελλάδα Τουρκία) και οι κομουνιστές συντρίβονται . Από εκεί και πέρα ξεκινά ένας νέος κύκλος βίας με πολιτικούς διωγμούς

Παράλληλα εκείνη την περίοδο παραχωρούνται τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα 1948 και με τα λεφτά του σχεδίου Μάρσαλ ξαναχτίζονται υποδομές που είχαν καταστραφεί όπως η γέφυρα του Γοργοποτάμου .

Στην πολιτική σκηνή υπάρχει αστάθεια έως την ίδρυση του εθνικού συναγερμού υπό τον Παπάγο και την ανάδειξη του ως πρωθυπουργό το 1951 .  Παρόλα αυτά δεν έχει αυτοδυναμία και ο Πλαστήρας δημιουργεί κυβέρνηση με τους φιλελευθέρους .Επίσης  περνάει η τροποποιημένη αναλογική ως εκλογικό σύστημα Ελλάδα και η Τουρκία το ίδιο έτος γίνονται μέλη του ΝΑΤΟ , αναπτύσσονται φιλικές σχέσεις με Ιταλία , Τουρκία και Γιουγκοσλαβία . Τον Οκτώβριο του 1952 ο Παπάγος κερδίζει συντριπτικά .

Ο Πλαστήρας κατέρρευσε σε μεγάλο βαθμό λόγο των ειρηνευτικών μέτρων που ήθελε να πάρει για την συμφιλίωση και κατέρρευσε μετά από 4 μήνες .

Ο Παπάγος εγκαινιάζει την δεκαετή σταθερή κυβέρνηση της Δεξιάς 52-63 .

Ø Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ (1952-1967)

Χρονολογική και πολιτική τοποθέτηση: Αυτήν την εποχή η Ελλάδα γνωρίζει μια μεγάλη οικονομική ανάπτυξη και μια μεγάλη σταθερότητα έως το 63 . Εμφανίζεται δυναμικά η Ένωση Κέντρου αλλά και προσωπικότητες όπως ο Λαμπράκης και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής . Η περίοδος αυτή λήγει με την επιβολή της 7ετούς δικτατορίας των συνταγματαρχών .

Η Ελλάδα γνωρίζει μια μεγάλη ακμή . Γίνεται και πάλι δυτικό κράτος με πλήρη ένταξη στον δυτικό κόσμο . Στην οικονομία η Ελλάδα γνωρίζει τον τουρισμό , στέλνει πολλούς μετανάστες στην Γερμανία , αναπτύσσεται η βιομηχανία και οι επιχειρήσεις παρά τα μειονεκτήματα της εγχώριας αγοράς.

Επίσης αυτήν την περίοδο επανεμφανίζεται το κυπριακό πολύ δυνατά στο προσκήνιο με μεγάλες ταραχές σε Ελλάδα και Κύπρο .Αποτυγχάνει κάθε προσπάθεια και στο τέλος η Κύπρος γίνεται ανεξάρτητο κράτος .

Το1955 ξεκινάει μια νέα κρίση μετά τον θάνατο του Παπάγου και αναλαμβάνει μετέπειτα ο Καραμανλής που φτιάχνει την ΕΡΕ και πάει σε εκλογές το 1956 τις οποίες κερδίζει με αυτοδυναμία 1958 η ΕΔΑ γίνεται αξιωματική αντιπολίτευση και το 1961 ο Καραμανλής ξανακερδίζει τις εκλογές .

Η κατάσταση αρχίζει να οξύνεται έπειτα από αντιβασιλικές διαδηλώσεις Ελλήνων και Βρετανών στο Λονδίνο και ξεφεύγουν μετά την δολοφονία του Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη τον Μάιο του 1963 από παρακρατικούς .

Λίγους μήνες αργότερα μετά από διαμάχη με τον βασιλιά ο Καραμανλής παραιτείται  και στις εκλογές του Φεβρουαρίου του 1964 εκλέγεται η Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου .

Την ίδια περίοδο πεθαίνει ο βασιλιάς Παύλος και στον θρόνο ανεβαίνει ο Κωνσταντίνος . Υπάρχει τα επόμενα χρόνια μεγάλη διαμάχη μεταξύ αυτού και του Παπανδρέου  και ειδικά με την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ . Η όξυνση είναι  ακόμα μεγαλύτερη για την εμπλοκή του βασιλέα στο υπουργείο  εθνικής αμύνης.

Η κρίση κουφώνεται και ο βασιλιάς ετοιμάζει πραξικόπημα στρατηγών αλλά τον προλαβαίνει η χούντα των συνταγματαρχών την 21^η Απριλίου 1967 .

Ø Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ (1967-1976)

Χρονολογική και πολιτική τοποθέτηση: Την περίοδο αυτή γνωρίζουμε την μαύρη επταετία της δικτατορίας των συνταγματαρχών , σε μια περίοδο ανάπτυξης της Ελλάδας . Ο βασιλιάς εγκαταλείπει τη χώρα και μετά από 7 χρόνια επανέρχεται η δημοκρατία αι ο όλεθρος της Κύπρου.

 Η δικτατορία εκδηλώθηκε απότομα και αναπάντεχα . Μια ομάδα συνταγματαρχών , υπό τον Γεώργιο Παπαδόπουλο και με εξίσου σημαντικά μέλη τον Παττακό και τον Μακαρέζο.

 Οι συνταγματάρχες αποσπάν την έγκριση αρχικά του βασιλιά και ορκίζουν κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Παπαδόπουλο . Μετά από ένα αποτυχημένο αντικίνημα εγκαταλείπει τη χώρα και ο Παπαδόπουλος γίνεται πρόεδρος. Στις 15 Νοέμβρη 1968 εγκρίνουν νέο σύνταγμα.

 Το καθεστώς δεν ήταν αποδεκτό από τους διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς . Παρόλα αυτά ιδιαίτερο κύρος σε αυτό προσθέτει ο διορισμός του Πιπινέλη ως υπουργού εξωτερικών .

 Οι δικτάτορες προσπαθούν να προσελκύσουν στον οικονομικό τομές επενδύσεις από εταιρείες του εξωτερικού και Έλληνες κροίσους . Η οικονομία αυτήν την περίοδο ανθίζει λόγο του καλού κλίματος της δυναμικής που είχε προσδώσει σε αυτήν η προηγούμενη περίοδος .

Παρόλα αυτά υπάρχουν ακόμα προσωπικότητες που αντιστέκονται με σημαντικότερες , στο εσωτερικό τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Παναγόπουλο και στο εξωτερικό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Ανδρέα Παπανδρέου. Σημαντική προσπάθεια αντίστασης αποτελεί η απόπειρα δολοφονίας του Παπαδόπουλου από τον Παναγούλη .

 Ο Παναγούλης καταδικάζεται εις θάνατο , αλλά δεν εκτελείται καθώς μετά από διεθνή σάλο του παραχωρείται αμνηστία. Παρόλα αυτά σε όλη την διάρκεια της κράτησης του βασανίζεται .

 Σάλος γίνεται εκείνη την περίοδο για τα βασανιστήρια που αρχικά θεωρούταν φήμες . Ύστερα από διεθνείς έκθεσης όμως διαπιστώνεται ότι όντως υπάρχουν εκτεταμένα βασανιστήρια .

Την ίδια περίοδο αυξάνεται φιλία με την Αμερική και ο ρόλος της πρεσβείας αυτής στην Αθήνα . Υπήρχαν μάλιστα βάσιμες υπόνοιες ότι η αμερικανική CIA  είχε εμπλακεί στο πραξικόπημα.  Η σχέση αυτή φτάνει στην κορύφωση της το 1972.

Η χούντα διώκει μεγάλες προσωπικότητες όπως η Αμαλία Φλέμιγκ , ο καθηγητής Μαγκάκης και φυσικά αριστερούς και αντιφρονούντες .

Το καθεστώς παρόλη την παρανομία του βρίσκει κάποια αναγνώριση στο εξωτερικό με επισκέψεις σε πολλές χώρες του ανατολικού μπλογκ , σε χώρες της Αφρικής , την Γαλλία και τη Βρετανία .

Η κρίση αυτής ξεκινάει από το 1970 και μετά . Το 70΄πεθαίνει ο Πιπίνης , υπουργός εξωτερικών . Την ίδια περίπου περίοδο αναδύεται το θέμα των εξοπλισμών της Κύπρου με τσεχοσλοβακικά όπλα . Οι διαπραγμάτευσης με την ΕΟΚ έχουν από πριν παγώσει .

Οι 2 κορυφαίες αντιστασιακές ενέργειες είναι η αποχώρηση του αντιτορπιλικού Βέλος από τον νατοϊκό σχηματισμό και την χορήγηση ασύλου από την Ιταλία το 1973 και το κίνημα του πολυτεχνείου .

Το ίδιο έτος τελειώνει η ισχύς του στρατιωτικού νόμου και αναλαμβάνει πρόεδρος ο Μαρκεζίνης. Ο Ιωαννίδης όμως ανατρέπει το όλο καθεστώς και αποκτά την εξουσία . Ύστερα από το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Κύπρο ο τουρκικός στρατός εισβάλει  και η δικτατορία καταρρέει

Ο Καραμανλής επιστρέφει στις 24 Ιουλίου  1974 και αναλαμβάνει να ανασυγκροτήσει το χάος . Η Ελλάδα συμμετέχει σε ειρηνευτική συνάντηση με την Τουρκία και την Βρετανία . Παρόλα αυτά η Τουρκία στις 14 Αυγούστου συνεχίζει την εισβολή και κατακτά το 40% του νησιού.

Ο Καραμανλής σώζει ότι μπορεί και παίρνει την απόφαση να αποσύρει τα ελληνικά στρατεύματα  από το ΝΑΤΟ ως ένδειξη διαμαρτυρίας .

Στις 17 Νοεμβρίου 1974 διεξάγονται εκλογές στις οποίες το νέο κόμμα του Καραμανλή η Νέα Δημοκρατία αποκτά ποσοστό 54%.Οι διαπραγματεύσεις με την ΕΟΚ ξαναρχίζουν και βαίνουν καλώς .

Παρόλα αυτά υπάρχουν άσχημες σχέσεις με την Τουρκία και συνεχείς εντάσεις για την υφαλοκρηπίδα. Το 76 η κρίση κορυφώνεται με αφορμή ερευνητικά σκάφη για πετρέλαιο από την Τουρκία στο Αιγαίο .

Η όλη περίοδος κλίνει τον Φεβρουάριο του 1975 με την δίωξη των πραξικοπηματιών και την καταδίκη τους .

Ø Η ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ (1977-1985)

Χρονολογική και πολιτική τοποθέτηση: Η Ελλάδα μπαίνει πλέον σε μια νέα εποχή με την προεδρική αρχικά προεδρευόμενη δημοκρατία έπειτα να δεσπόζει . Τα τραύμα της δικτατορίας και της Κύπρου είναι ακόμα νωπά .Η χώρα πλέον μπαίνει στην περίοδο αν και αρχικά ακόμα , της λεγόμενης μεταπολίτευσης .

Η χώρα πλέον τελειώνει με τις εκκαθαρίσεις από τα χουντικά στοιχεία . Οι πρωταίτιοι της χούντας καταδικάζονται , μερικοί εξ των οποίων σε θάνατο και παρά το κοινό αίσθημα τους παραχωρείται χάρη .Στόχος  πλέον για τη χώρα είναι ο εκσυγχρονισμός της οικονομίας , της κοινωνίας και των υποδομών και η καλλιέργεια διεθνών σχέσεων .

Ο Καραμανλής πλέον έχει σαν σχέδιο και στόχο του την μετατροπή της Βαλκανικής χερσονήσου σε μια ζώνη ειρήνης . Διοργανώνονται βαλκανικά συνέδρια και προοδεύουν οι διμερείς σχέσεις . Παράλληλα καλλιεργούνται οι σχέσεις και με τις ανατολικές δημοκρατίες και την Κίνα με πρωτοβουλίες του Καραμανλή και αργότερα του Παπανδρέου .

Σημαντικά επίσης θέματα αυτήν την περίοδο είναι η σύνδεση της Ελλάδας με την ΕΟΚ , η επιστροφή στο ΝΑΤΟ και οι βάσεις . Η Ελλάδα στο τέλος επιστρέφει στο ΝΑΤΟ και γίνεται μέλος της ΕΟΚ στις 28/5/79 .

Στις 15/5/80 ο Καραμανλής γίνεται πρόεδρος της δημοκρατίας .

Τον επόμενο χρόνο στις εκλογές ο Ανδρέας Παπανδρέου κερδίζει με το σύνθημα αλλαγή . Ο Παπανδρέου ακολουθεί πιο ήπια πολιτική από ότι αναμενόταν χάρης της αναγνώρισης της ευθύνης που κατείχε πλέον .Επιδιώκει σε πιο προχωρημένο επίπεδο από ότι ο Καραμανλής την ισορροπία στις διεθνείς σχέσεις και καλλιεργεί άριστες σχέσεις με τις αραβικές χώρες .

*Όλες οι παραπάνω σημειώσεις αποτελούν συγκεντρωτικό υλικό σημειώσεων από τις παραδόσεις μαθημάτων του κ.Αντωνίου, κατά τη διάρκεια του β΄εξαμήνου.

                                          Π.Α.Σ.Π. Πολιτικών Επιστημών

Δύναμη Ανατροπής

Δύναμη Εμπιστοσύνης